Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi nhanh chóng cách chúng ta sống, học tập và làm việc. Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025, AI có thể thay thế khoảng 85 triệu việc làm trên toàn cầu – đặc biệt là các công việc mang tính lặp lại, xử lý dữ liệu hoặc thao tác kỹ thuật đơn giản. Tuy nhiên, song song với đó, AI cũng tạo ra hơn 97 triệu vị trí việc làm mới đòi hỏi kỹ năng sáng tạo, tư duy phản biện, khả năng thích nghi và giao tiếp hiệu quả.
Vậy trong thời đại AI, chúng ta nên học gì để không bị thay thế, thậm chí tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ hiệu quả trong học tập và công việc?
1. Chọn ngành có tính sáng tạo, tư duy và tương tác con người
AI có thể giỏi trong việc phân tích dữ liệu, nhưng còn lâu mới có thể thay thế các lĩnh vực đòi hỏi sự đồng cảm, sáng tạo, giao tiếp và ra quyết định linh hoạt. Một số ngành học được đánh giá là ít bị AI thay thế nhất bao gồm:
-
Ngôn ngữ & Biên – Phiên dịch: AI chưa thể hoàn toàn thay thế vai trò của người hiểu rõ ngữ cảnh, văn hóa, ẩn ý trong giao tiếp đa quốc gia.
-
Marketing số & Thương mại điện tử: Dù AI hỗ trợ phân tích hành vi người tiêu dùng, nhưng con người vẫn đóng vai trò chiến lược trong việc xây dựng thương hiệu, nội dung và trải nghiệm khách hàng.
-
Thiết kế đồ họa, truyền thông, nghệ thuật: AI có thể tạo ra hình ảnh, nhưng không thể thay thế cảm quan thẩm mỹ và tư duy sáng tạo mang tính nhân văn.
-
Công nghệ thông tin & kỹ thuật phần mềm: Không chỉ vận hành hệ thống AI, những chuyên gia công nghệ còn chính là người phát triển và quản trị chính các giải pháp AI.
-
Logistics và chuỗi cung ứng: Ngành này đang sử dụng AI để tối ưu hóa vận hành, nhưng vẫn cần người quản lý chiến lược và điều phối vận hành thực tế.
-
Dịch vụ du lịch – khách sạn – nhà hàng: AI có thể đặt phòng và chat tự động, nhưng không thể thay thế nụ cười, sự tận tâm và kỹ năng xử lý tình huống của con người.
2. Học kỹ năng không bị thay thế
Ngoài kiến thức chuyên ngành, người học trong thời đại AI cần phát triển thêm các kỹ năng như:
-
Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề
-
Khả năng giao tiếp hiệu quả và làm việc nhóm
-
Kỹ năng số và hiểu biết công nghệ cơ bản
-
Thích nghi nhanh và học tập suốt đời
Tại Trường Cao đẳng Công nghệ và Thương mại Hà Nội, chương trình đào tạo được thiết kế theo mô hình “học đi đôi với hành”, trang bị cho sinh viên kiến thức thực tiễn, kỹ năng nghề nghiệp, và năng lực ứng dụng công nghệ hiện đại – trong đó có cả việc tích hợp sử dụng AI vào học tập và công việc.
3. Ứng dụng AI trong học tập và công việc
Thay vì sợ hãi bị thay thế, sinh viên cần chủ động làm chủ AI như một công cụ hỗ trợ. Một số ứng dụng thực tiễn hiện nay:
-
Học tập: Ứng dụng ChatGPT, Grammarly, Google Bard hỗ trợ viết luận, kiểm tra ngữ pháp, tạo dàn ý…
-
Thiết kế – sáng tạo: Canva, Midjourney, Adobe Firefly giúp tạo ấn phẩm truyền thông nhanh chóng.
-
Phân tích – lập kế hoạch: Excel AI, Notion AI giúp tổng hợp, phân tích và lập kế hoạch học tập/công việc hiệu quả.
-
Ngôn ngữ: AI dịch thuật và phát âm như DeepL, Google Translate kết hợp giọng nói hỗ trợ học ngoại ngữ.
Trong thời đại AI bùng nổ, việc lựa chọn ngành học không chỉ đơn thuần là theo sở thích, mà còn cần dựa trên xu hướng phát triển, tính đặc thù ngành nghề và khả năng thích ứng công nghệ. Thay vì lo lắng bị thay thế, hãy chủ động học tập để trở thành người biết cách làm chủ công nghệ – và tận dụng AI như một trợ lý thông minh cho hành trình nghề nghiệp của bạn.
